Dostępnych jest wiele źródeł danych o emisjach gazów cieplarnianych. Problem w tym, że różne źródła podają też różne wartości emisji. Dlaczego tak jest, jak mają się one do siebie i jak z nich poprawnie korzystać? Dowiesz się tego z naszego artykułu.
W tekście podajemy dane liczbowe dla roku 2019, bo dla tego roku mamy już podsumowania większości opisywanych organizacji. Jednocześnie był to rok bardziej reprezentatywny niż 2020, w którym miał miejsce przejściowy spadek emisji związany z pandemią COVID-19.
British Petroleum, Statistical Review of World Energy
Doskonałym przeglądowym źródłem różnorodnych danych o energetyce i nie tylko jest British Petroleum Statistical Review of World Energy. Koncern naftowy BP co roku przygotowuje szczegółowe zestawienie danych o wydobyciu i zużyciu paliw kopalnych oraz innych nośników energii, udostępniając je w formie tabelarycznej w formacie MS Excel, z podziałem na kraje i ich grupy (takie jak np. kraje OECD czy UE) oraz poszczególne lata. To prawdziwa kopalnia zestandaryzowanych danych od 1965 r. Znajdziemy tu m.in. informacje o emisjach – uwzględniają one jednak jedynie dwutlenek węgla emitowany przy spalaniu paliw kopalnych. W 2019 emisje te wynosiły 34,0 mld ton CO2 (GtCO2).
International Energy Agency, Global Energy Review
Zestawienia roczne przedstawia też Międzynarodowa Agencja Energii – MAE (ang. International Energy Agency, IEA) w swoich raportach Global Energy Review. Dane nie są stabelaryzowane aż tak przystępnie jak w przypadku BP, ale jeśli nie chcemy drążyć szczegółów, są zupełnie wystarczające. MAE podaje emisje CO2 ze spalania paliw kopalnych, za 2019 r. podając wartość 33,4 GtCO2.
Drobne rozbieżności (na poziomie niecałych 2%) w stosunku do BP wynikają z różnic w metodyce. Przykładowo, emisje ze spalania węgla zależą od jego ilości i kaloryczności – nie wszystkie te informacje ze wszystkich krajów są precyzyjne; daty (rok) zakupu paliwa i jego spalenia też mogą się różnić, możliwe są więc drobne różnice pomiędzy zestawieniami różnych organizacji.
Global Carbon Project
O ile British Petroleum oraz Międzynarodowa Agencja Energii skupiają się na sektorze energii i emisjach z niego, to Global Carbon Project (GCP) analizuje sytuację przez pryzmat cyklu węglowego. Oprócz emisji ze spalania paliw kopalnych uwzględnia w swoich danych (przedstawianych również w formie arkusza MS Excel) emisje związane z produkcją cementu oraz zmianami użytkowania terenu. Według metodyki GCP emisje z paliw kopalnych w 2019 r. wyniosły 34,4 GtCO2, emisje z cementu 1,6 GtCO2, emisje z pochodni gazowych 0,4 GtCO2, a pozostałych źródeł kopalnych 0,3 GtCO2, dając łącznie 36,7 GtCO2. Emisje związane ze zmianami użytkowania terenu, takimi jak np. wylesianie oszacowano w 2019 r. na 3,8 GtCO2. Łączne antropogeniczne emisje CO2, zarówno z rezerwuarów geologicznych jak i zmian użytkowania terenu, liczone według metodyki GCP wyniosły 40,5 GtCO2.
UN Environment Programme
Program Środowiskowy ONZ (ang. UN Environment Programme, UNEP), w swoich raportach Emissions Gap (Luka emisyjna, patrz artykuł na NoK) uwzględnia emisje wszystkich gazów cieplarnianych ze wszystkich źródeł, takich jak np. metan ulatniający się z wysypisk czy „wybekiwany” przez krowy. Tak liczone emisje antropogeniczne w 2019 r. wyniosły 59,1 ± 5,9 GtCO2e (ekwiwalentu CO2 liczonego w 100-letnim horyzoncie czasowym), przy czym same emisje z paliw kopalnych i cementu oszacowane zostały na 38,0 ± 1,9 GtCO2e.
World Resources Institute
Think Tank World Resources Institute udostępnia przeglądarkę szeregu danych na temat emisji. Dane obejmują różne gazy cieplarniane ale nie uwzględniają zmian wykorzystania terenu i leśnictwa (ang. Land Use, Land-Use Change and Forestry, LULUCF). Suma tych emisji w 2018 r. (do tego roku sięgają dane WRI w momencie pisania tego artykułu) wynosi 48,9 GtCO2e.
Wśród udostępnianych przez WRI informacji możemy znaleźć też tak zwany wykres Sankeya. To specjalna wizualizacja pokazująca podział emisji pomiędzy sektory i aktywności gospodarcze. Diagram uświadamia, na jak wiele sposobów można analizować i przedstawiać dane dotyczące emisji (a także jak wielu sektorów gospodarki dotyczy wyzwanie redukcji emisji gazów cieplarnianych).
UNFCC, najnowsze oficjalne krajowe dane o emisjach
Jeśli interesują Cię przekrojowe najnowsze dane o emisjach konkretnych krajów, warto sięgnąć do raportów składanych przez nie w ramach Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmiany klimatu (ang. United Nations Framework on Climate Change, UNFCC). Są one dostępne na stronie UNFCC jako Krajowe Raporty Inwentaryzacyjne (ang. National Inventory Report, NIR). Znajdziemy tu m.in. dane z Polski (raport z 2021 r., obejmujący dane do 2019 r.).
Aktualność danych
Przy próbie wykorzystania danych problem stanowią nie tylko różne sposoby liczenia emisji. Wyzwaniem jest również dostęp do maksymalnie aktualnych informacji. O ile GCP publikuje prognozy emisji za dany rok już na dwa miesiące przed jego końcem (w tym roku w dniu 4 listopada), oszacowując emisje na podstawie danych z pierwszej połowy roku oraz przewidywanych zmian w PKB i energochłonności gospodarek poszczególnych krajów świata, to oficjalne dane krajowe i sektorowe pojawiają się z większym, zwykle 2–3 letnim, opóźnieniem.
Podejmowane są starania w celu poprawy tego stanu rzeczy. Międzynarodowa grupa Carbon Monitor dostarcza regularnych aktualizacji dotyczących emisji CO2 przez kraje, obecnie z okresem miesięcznym, zaś Climate TRACE, w oparciu o obserwacje satelitarne (więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule Satelitarne obserwacje stężeń, źródeł emisji i miejsc pochłaniania CO2) i sztuczną inteligencję, na bieżąco modeluje emisje poszczególnych krajów i sektorów gospodarki. Wszystko wskazuje na to, że w kolejnych latach dostępne będą coraz bardziej precyzyjne i aktualne dane.
Podsumowując…
Różne organizacje przedstawiają różne zakresy danych dotyczących emisji, od samych paliw kopalnych (jak BP lub IEA), przez emisje CO2 z cementu i LULUCF (jak GCP), emisje wszystkich gazów cieplarnianych bez sektora LULUCF (WRI) po całość emisji gazów cieplarnianych (UNEP, UNFCC). Dodatkowo, gdy korzystamy z opracowań uwzględniających podział na sektory gospodarki, trzeba pamiętać, że różne metodyki mogą różnie przyporządkowywać zużycie energii i emisje – przykładowo, zużycie prądu w budynkach może być przyporządkowane do energetyki lub budynków, a zużycie paliw w rolnictwie do rolnictwa lub transportu.
Teraz już będziesz wiedzieć na co zwracać uwagę i jak porównywać dane. Więcej źródeł danych związanych z klimatem znajdziesz w naszym artykule „Źródła informacji o klimacie”.
Marcin Popkiewicz
Fajnie, że tu jesteś. Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci poszerzyć lub ugruntować wiedzę.
Nie wiem, czy wiesz, ale naukaoklimacie.pl to projekt non-profit. Tworzymy go my, czyli ludzie, którzy chcą dzielić się wiedzą i pomagać w zrozumieniu zmian klimatu. Taki projekt to dla nas duża radość i satysfakcja. Ale też regularne koszty. Jeśli chcesz pomóc w utrzymaniu i rozwoju strony, przekaż nam darowiznę w dowolnej wysokości