Podczas szczytu klimatycznego w Glasgow wyniki swojej najnowszej analizy przedstawił międzynarodowy zespół Global Carbon Project, podsumowujący globalne i krajowe emisje dwutlenku węgla. Przedstawiamy wybrane wyniki dla Świata, Europy i Polski. Cały raport (Global Carbon Budget 2021), najważniejsze punkty i grafiki znajdziecie na stronie Global Carbon Project.

 Zdjęcie: elektrownia węglowa Amercentrale, Holandia.
Ilustracja 1. Elektrownia węglowa Amercentrale w Holandii. Zdjęcie: Wim van 't Einde (licencja Unsplash)

2021 jeszcze się nie zakończył, więc dotyczące go dane nie są jeszcze ostateczne. Oczekuje się jednak, że globalne emisje CO2 z paliw kopalnych okażą się o 4,9% wyższe niż rok temu. Praktycznie zrównoważy to odnotowany w 2020 spadek o 5,4%, wynikający z ograniczeń związanych z pandemią COVID-19. Globalne emisje CO2 z paliw kopalnych są obecnie o mniej niż 1% niższe od poziomów z 2019 roku.

Global Carbon Budget 2021: wykres globalnych emisji CO2 ze spalania paliw kopalnych i produkcji cementu.
Ilustracja 2: Globalne emisje CO2 ze spalania paliw kopalnych (czarna linia) i produkcji cementu z zakresem niepewności (szary obszar). Obok wykresu pokazani średnie trendy w wybranych okresach. Projekcję dla roku 2021 obliczono na podstawie danych z pierwszej połowy roku oraz przewidywanych zmian w PKB i energochłonności gospodarek poszczególnych krajów świata. Źródło: Global Carbon Project

Zużycie węgla i gazu znacząco wzrosło, przekraczając poziomy z 2019 r. Był to wynik zarówno pakietów stymulacyjnych napędzających konsumpcję, jak i przekierowania wydatków z usług na zakup towarów przemysłowych (siedząc w domach ludzie nie wydawali pieniędzy w restauracjach czy na wyjazdach, zamiast tego przeznaczając je na zakup rzeczy). Jeśli zużycie węgla będzie rosło dalej, w kolejnym roku emisje CO2 z jego spalania przekroczą szczyt odnotowany w 2014 r.

Zużycie ropy naftowej pozostaje na niskim poziomie, co związane jest głównie z trwającymi ograniczeniami w podróżowaniu. Oczekuje się, że w tym roku emisje CO2 z wykorzystania ropy okażą się wyższe o 4,4% [3,0% do 5,8%], choć ze względu na wcześniejszy duży spadek w 2020 r. pozostaną o prawie 6% poniżej poziomu z 2019 r.

Global Carbon Budget 2021: wykres przedstawia roczne emisje dwutlenku węgla na świecie, w podziale na poszczególne paliwa kopalne oraz produkcję cementu.]
Ilustracja 3: Roczne emisje dwutlenku węgla na świecie, w podziale na poszczególne paliwa kopalne oraz produkcję cementu. Po prawej stronie podano przewidywane wartości dla roku 2021. Źródło: Global Carbon Project

Jeśli ziści się prawdopodobny scenariusz, zgodnie z którym zużycie węgla w przyszłym roku będzie zbliżone do tegorocznego, zużycie gazu wzrośnie, a zużycie ropy powróci do poziomu z 2019 r., to w 2022 odnotujemy ponowny silny wzrost emisji CO2, do najwyższego poziomu w historii.

Emisje największych emitentów

W przypadku głównych emitentów CO2 emisje w 2021 r. wydają się powracać do trendów sprzed koronakryzysu: dla Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej jest to spadek emisji, a dla Indii i Chin ich wzrost.

Global Carbon Budget 2021: wykres przedstawia roczne emisje dwutlenku węgla w różnych krajach.
Ilustracja 4: Roczne emisje dwutlenku węgla w różnych krajach. Po prawej stronie podano przewidywane wartości dla roku 2021. Źródło: Global Carbon Project

Emisje w Chinach w 2021 r. prawdopodobnie okażą się o 4% większe niż w 2020 r. i o 5,5% niż w 2019 r., sięgając 11,1 mld ton CO2. W rezultacie udział Chin w globalnych emisjach sięgnie 31%.

Emisje w USA w 2021 r. prawdopodobnie okażą się o 7,7% większe niż w 2020 r. i o 3,7% mniejsze niż w 2019 r., wynosząc 5,1 mld ton CO2. W rezultacie udział USA w globalnych emisjach wyniesie 14%.

Emisje w 27 krajach UE w 2021 r. prawdopodobnie okażą się o 7,6% większe niż w 2020 r. i o 4,2% mniejsze niż w 2019 r., wynosząc 2,8 mld ton CO2. W rezultacie udział krajów UE w globalnych emisjach wyniesie 7%.

Emisje w Indiach w 2021 r. prawdopodobnie okażą się o 12,6% większe niż 2020 r. i o 4,4% mniejsze niż w 2019 r., sięgając 2,7 mld ton CO2. W rezultacie udział Indii w globalnych emisjach sięgnie 7%.

Dla pozostałych krajów świata łącznie, wzrost emisji względem 2020 r. (o 2,9%) był na tyle niewielki, że w tym roku pozostaną one znacznie poniżej poziomu z 2019 r.

Oczywiście spojrzenie na całkowite emisje terytorialne nie daje pełnej informacji na temat sytuacji w poszczególnych państwach. Warto spojrzeć także na emisje w przeliczeniu na osobę. W tej kategorii, mimo trwającego od około 20 lat trendu spadkowego, przodują Stany Zjednoczone. Chiny niedawno dogoniły i wyprzedziły Europę. Mieszkańcy Indii wciąż zaś emitują zaledwie ułamek tego, co kraje uprzemysłowione.

Global Carbon Budget 2021: wykres przedstawia roczne emisje dwutlenku węgla w przeliczeniu na osobę dla największych emitentów oraz całego świata
Ilustracja 5: Roczne emisje dwutlenku węgla w przeliczeniu na osobę dla największych emitentów oraz całego świata. Po prawej wartości dla roku 2020 w tonach CO2 na osobę. Źródło: Global Carbon Project

Emisje w krajach Unii Europejskiej

W podsumowaniu Global Carbon Budget 2021 znajdziemy też informacje o udziale w emisjach poszczególnych paliw kopalnych oraz produkcji cementu. W przypadku Unii Europejskiej zaobserwować można wyraźny trend odchodzenia od spalania węgla, co pomaga w redukcji emisji.

 Global Carbon Budget 2021: wykres przedstawia roczne emisje dwutlenku węgla w Unii Europejskiej, w podziale na poszczególne paliwa kopalne oraz produkcję cementu]
Ilustracja 6: Roczne emisje dwutlenku węgla w Unii Europejskiej, w podziale na poszczególne paliwa kopalne oraz produkcję cementu. Po prawej stronie podano przewidywane wartości dla roku 2021. Źródło: Global Carbon Project

Co z tą Polską?

Polskie emisje od ponad 20 lat oscylują wokół poziomu 300 mln ton CO2 rocznie.

Global Carbon Budget 2021: wykres przedstawia roczne emisje dwutlenku węgla w Polsce
Ilustracja 7: Roczne emisje dwutlenku węgla w Polsce. Po prawej stronie podano emisję w roku 2020 oraz procentową zmianę względem 2019 roku (spadek o 6,5%). Źródło: Global Carbon Project

W przeciwieństwie do innych krajów unijnych, polskie emisje wciąż związane są przede wszystkim ze spalaniem węgla, choć tu też trend spadkowy jest wyraźny. Towarzyszy temu jednak wzrost wykorzystania ropy i gazu.

Global Carbon Budget 2021: wykres przedstawia roczne emisje dwutlenku węgla w Polsce, w podziale na poszczególne paliwa kopalne oraz produkcję cementu
Ilustracja 8: Roczne emisje dwutlenku węgla w Polsce, w podziale na poszczególne paliwa kopalne oraz produkcję cementu. Po prawej stronie podano wartości dla roku 2020 i procentową zmianę względem 2019 roku. Źródło: Global Carbon Project

Gdzie trafia emitowany przez nas CO2..?

Global Carbon Budget 2021 pokazuje również źródła emisji CO2 od 1850 r. Zmiany użytkowania terenu były głównym źródłem emisji dwutlenku węgla do połowy XX wieku. Obecnie dominują emisje ze spalania paliw kopalnych.

Global Carbon Budget 2021: Wykres pokazuje historyczne emisje CO2 z różnych źródeł
Ilustracja 9: Historyczne emisje CO2 z różnych źródeł. Źródło: Global Carbon Project

W raporcie znajdziemy również informację o tym, w jak stopniu dwutlenek węgla emitowany przez ludzkość odkłada się w poszczególnych „rezerwuarach” funkcjonujących w ziemskim systemie klimatycznym. Oceany i ekosystemy lądowe (lasy, łąki, torfowiska…) pochłonęły łącznie trochę ponad połowę wyemitowanego przez nas dwutlenku węgla, w zbliżonych proporcjach. W atmosferze pozostało 48%.

Global Carbon Budget 2021: Wykres pokazuje historyczne emisje CO2 z różnych źródeł i odkładanie się ich w rezerwuarach – atmosferze, oceanie, ekosystemach lądowych.
Ilustracja 10: Bilans antropogenicznych emisji dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych i zmian użytkowania terenu oraz jego odkładania w naturalnych rezerwuarach – oceanie, biosferze i atmosferze. Jasnoszary obszar w dolnej części wykresu pokazuje różnicę pomiędzy szacowanymi wartościami emisji a szacowaną ilością węgla w rezerwuarach. Źródło: Global Carbon Project

Średnie stężenie dwutlenku węgla w atmosferze powinno w 2021 roku wynieść 415 ppm, czyli o 49% więcej niż 277 ppm w epoce przedprzemysłowej.

Komentarze do raportu

Wyniki badań zostały opublikowane 4 listopada, podczas szczytu klimatycznego COP26 w Glasgow, na którym kraje uzgadniają działania na rzecz ochrony klimatu.

Jak zauważył prof. Pierre Friedlingstein, z Exeter’s Global Systems Institute w Exeter, który kierował badaniem:

Szybki wzrost emisji w miarę, jak gospodarki wychodzą z pandemii, wzmacnia potrzebę natychmiastowego globalnego działania w sprawie ochrony klimatu. Odbicie globalnych emisji CO2 z paliw kopalnych w 2021 r. odzwierciedla powrót do gospodarki sprzed koronakryzysu, opartej na paliwach kopalnych. Na razie inwestycje w zieloną gospodarkę pojawiające się w pakietach odbudowy niektórych krajów nie były same w sobie wystarczające, aby uniknąć powrotu w pobliże poziomów emisji sprzed pandemii.

Prof. Corinne Le Quéré z Uniwersytetu Wschodniej Anglii, biorąca udział w analizie, podsumowała zaś:

Minie trochę czasu, zanim zobaczymy pełny efekt wpływu pandemii Covid na globalne emisje CO2. Od czasu przyjęcia Porozumienia Paryskiego poczyniono znaczne postępy w dekarbonizacji światowej energetyki. Ponadto odnawialne źródła energii są jedynym źródłem energii, które nadal rosło w czasie pandemii. Nowe inwestycje i zdecydowana polityka klimatyczna muszą teraz znacznie bardziej systematycznie wspierać zieloną gospodarkę i wypchnąć paliwa kopalne z równania.

Więcej materiałów i ilustracji można znaleźć na stronie Global Carbon Project.

Fajnie, że tu jesteś. Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci poszerzyć lub ugruntować wiedzę.

Nie wiem, czy wiesz, ale naukaoklimacie.pl to projekt non-profit. Tworzymy go my, czyli ludzie, którzy chcą dzielić się wiedzą i pomagać w zrozumieniu zmian klimatu. Taki projekt to dla nas duża radość i satysfakcja. Ale też regularne koszty. Jeśli chcesz pomóc w utrzymaniu i rozwoju strony, przekaż nam darowiznę w dowolnej wysokości