Global Carbon Budget 2023 – aktualny przegląd światowych emisji CO2

Jak zwykle pod koniec roku wyniki swojej najnowszej analizy przedstawił międzynarodowy zespół Global Carbon Project, podsumowujący globalne i krajowe emisje dwutlenku węgla z różnych źródeł. Sprawdź, ile CO₂ wyemitowaliśmy w 2022 i 2023 r.!

Rok 2023 jeszcze się nie zakończył, więc dotyczące go dane nie są ostateczne. Wstępne szacunki sugerują jednak, że globalne emisje CO₂ z paliw kopalnych okażą się o ok. 1% wyższe niż rok temu, ustanawiając nowy rekord.

Po spadku zużycia paliw kopalnych w 2020 r., związanym z ograniczeniem aktywności gospodarczej podczas pandemii COVID-19, ich zużycie rośnie – zarówno w przypadku węgla, jak i ropy oraz gazu.

Emisje CO₂ w podziale na kraje

W przypadku głównych emitentów CO₂ emisje w 2023 r. wróciły do trendów sprzed koronakryzysu: dla Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej jest to spadek emisji, a dla Indii i Chin ich wzrost.

Emisje w Chinach w 2023 r. prawdopodobnie będą o 4% większe niż w 2022 r., sięgając 11,9 mld ton CO₂. W rezultacie udział Chin w globalnych emisjach zbliży się do 32%.

Emisje w USA w 2023 r. prawdopodobnie będą o 3%  mniejsze niż w 2022 r., wynosząc 4,9 mld ton CO₂. W rezultacie udział USA w globalnych emisjach wyniesie 13%.

Emisje w Indiach w 2023 r. prawdopodobnie będą się o ok. 8% większe niż 2022 r., rosnąc do poziomu 3,1 mld ton CO₂. W rezultacie udział Indii w globalnych emisjach przekroczy 8%.

Emisje w 27 krajach UE w 2023 r. prawdopodobnie będą się o 7,4% mniejsze niż w 2020 r., wynosząc 2,8 mld ton CO₂. W rezultacie udział krajów UE w globalnych emisjach wyniesie ok. 7%.

Dla pozostałych krajów świata łącznie, będzie miał miejsce niewielki spadek emisji rzędu 0,4%.

Warto spojrzeć także na emisje w przeliczeniu na osobę. W tej kategorii, mimo trwającego od ponad 20 lat trendu spadkowego, wciąż przodują Stany Zjednoczone. Chiny dogoniły i wyprzedziły Europę. Mieszkańcy Indii wciąż zaś emitują średnio niecałą połowę średniej światowej.

Wizualnie związek między emisjami per capita w danym kraju i jego sumarycznymi emisjami dobrze pokazuje grafika, w której na osi poziomej znajduje się liczba ludności kraju a na osi pionowej jego emisje per capita – w rezultacie pole prostokąta odpowiada emisjom całkowitym. Porównując na przykład zbliżone do siebie emisje całkowite krajów UE i Indii widać, że o ile pola prostokątów emisji CO₂ są zbliżone, to wynika to z tego, że choć liczba Hindusów jest trzykrotnie większa od liczby mieszkańców krajów UE, to emisje tych ostatnich per capita są trzykrotnie wyższe.

Emisje w krajach Unii Europejskiej

W podsumowaniu Global Carbon Project znajdziemy też informacje o emisjach poszczególnych paliw kopalnych oraz produkcji cementu dla największych emitentów. W przypadku Unii Europejskiej zaobserwować można wyraźny trend odchodzenia od paliw kopalnych, szczególnie zaś spalania węgla – wszystkie kraje bloku za wyjątkiem Polski planują całkowite zaprzestanie jego spalania do lat 2030. W ostatnich dwóch latach nastąpił też spadek zużycia gazu ziemnego, związany ze wzrostem jego cen.

Emisje CO₂ – nie tylko paliwa kopalne.

Do emisji ze spalania paliw kopalnych i produkcji cementu dochodzą też emisje związane ze zmianami w użytkowaniu terenu – tempo wylesiania na świecie spada stopniowo spada i obecnie emisje CO₂ z tego źródła odpowiadają za ok. 10% całości antropogenicznych emisji tego gazu.

Gdzie trafia emitowany przez nas dwutlenek węgla? 

Raport Global Carbon Project pokazuje również źródła emisji CO₂ w dłuższym horyzoncie czasowym. Zmiany użytkowania terenu były głównym źródłem emisji dwutlenku węgla do połowy XX wieku. Stopniowo jednak malały, podczas gdy emisje ze spalania paliw kopalnych rosły.

Ponieważ emisje CO₂ kumulują się w środowisku, z punktu widzenia zmiany klimatu grają rolę emisje sumaryczne. W raporcie możemy zobaczyć jak w kolejnych latach kształtował się sumaryczny względny udział różnych źródeł emisji. Pomimo tego, że obecnie zmiany użytkowania terenu odpowiadają za jedynie 10% całości emisji CO₂, to ponieważ wcześniej udział ten był znacznie większy, to do dziś aż 1/3 całości nadwyżkowego węgla w obiegu pochodzi z tego źródła.

W raporcie znajdziemy również informację o tym, w jak stopniu dwutlenek węgla emitowany przez ludzkość odkłada się w poszczególnych „rezerwuarach” funkcjonujących w ziemskim systemie klimatycznym. Oceany i ekosystemy lądowe (lasy, łąki, torfowiska…) pochłonęły łącznie trochę ponad połowę wyemitowanego przez nas dwutlenku węgla, w zbliżonych proporcjach. W atmosferze pozostało 47%.

Średnie stężenie dwutlenku węgla w atmosferze, w epoce przedprzemysłowej wynoszące 277 ppm, w 2023 roku wzrosło do 419 ppm, czyli o 51%.

Budżet węglowy

Naukowcy zajmujący się klimatem używają pojęcia „budżet węglowy”. To ilość CO₂ którą można „dorzucić” do atmosfery i wciąż mieć nadzieję, że będziemy mieć rozsądnie dużą szansę (np. 50 proc.) uniknięcia wzrostu średniej temperatury Ziemi powyżej pewnego progu (np. 1,5°C w porównaniu z okresem przed rewolucją przemysłową). Więcej o budżecie węglowym w artykule: Ograniczamy ocieplenie – jak szybko trzeba działać?

Dotychczas od 1850 r. wyemitowaliśmy 2590 GtCO₂. Szacuje się, że z 50% prawdopodobieństwem do progu ocieplenia 1,5°C pozostają emisje 275 GtCO₂, a do progu ocieplenia 2°C 1150 GtCO₂.

Ponieważ w ciągu roku emitujemy ostatnio ponad 40 GtCO₂, pozostały budżet węglowy szybko się kurczy. Kolejna grafika z raportu pokazuje, jak szybko powinny spadać emisje CO₂, aby malejąc liniowo zmaleć na czas do zera netto (co oznacza pochłanianie przez ludzkość takiej ilości CO₂ jaką emitujemy do atmosfery).

Podsumowując: choć gwałtowny wzrost emisji z kilkunastu pierwszych lat XXI wieku wyhamował, a inwestycje w czyste źródła energii na świecie przyspieszają i w najbliższych latach prawdopodobnie osiągną swój szczyt, to jest to zdecydowanie niewystarczające do zrealizowania celów Porozumienia Paryskiego i uzgodnione na ostatnim szczycie COP28 w Dubaju „odchodzenie od paliw kopalnych w sektorze energetycznym” powinno ulec wyraźnemu przyspieszeniu.

Więcej materiałów i ilustracji można znaleźć na stronie Global Carbon Budget.