STANOWISKO NAUKI

Choć człowiek wydaje się niczym wobec całej planety, okazuje się jednak, że ma już wystarczające możliwości, by na nią wpływać. To emitowany przez ludzką działalność dwutlenek węgla powoduje globalne ocieplenie.

MIT

Twierdzenie, że człowiek jest w stanie wpłynąć na klimat to przejaw pychy. Jesteśmy maleńkim okruchem w porównaniu z siłami natury.

Zanieczyszczone powietrze nad Indiami
Dymy z pożarów (czerwone kropki) związanych z wypalaniem pól w Indiach. Ilustracja dzięki uprzejmości NASA GSFC.

W obliczu sił natury, manifestujących się w postaci katastrofalnych powodzi czy huraganów czujemy się przytłoczeni i bezsilni. Czy możemy więc wywierać znaczący wpływ na całą planetę? Okazuje się, że jak najbardziej. Mimo, że nie potrafimy wpłynąć na pojedyncze zjawiska meteorologiczne, wywieramy długoterminowy wpływ na klimat, którego te zjawiska są częścią.

Poczynając od rewolucji przemysłowej, działalność człowieka i związane z nią rosnące zużycie paliw kopalnych znacząco zmieniły skład ziemskiej atmosfery. W niektórych przypadkach nasz wpływ jest bezpośredni i nie budzący wątpliwości. Dobrym przykładem takiej działalności jest niszczenie warstwy ozonowej przez wypuszczane przez człowieka do atmosfery freony. Znaczące dla atmosfery mogą być również zmiany sposobu zagospodarowania terenu: wylesianie i osuszanie bagien powodują zmniejszenie ilości pary wodnej w atmosferze, a nawadnianie pól – jej zwiększanie. Z czasem taka aktywność człowieka wywołuje zmiany w przestrzennym rozkładzie opadów: pustynie zamieniają się w obszary zielone, a inne tereny pustynnieją.

W większości przypadków jednak wpływ człowieka na klimat jest bardziej złożony. Za największe zmiany klimatu Ziemi odpowiedzialna jest nasza działalność związana z emisją gazów cieplarnianych, a szczególnie CO2.

Zmiany emisji dwutlenku węgla
Rysunek 1. Zmiany emisji dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych w okresie 1751-2012, CDIAC

Pomimo tego, że jedynie około połowy naszych emisji pozostaje w atmosferze (druga połowa jest pochłaniania przez oceany i roślinność), stężenie CO2 w atmosferze szybko rośnie.

Koncentracja dwutlenku węgla w cząsteczkach na milion dla ostatnich 1100 lat
Rysunek 2. Koncentracja dwutlenku węgla (CO2) w cząsteczkach na milion dla ostatnich 1100 lat, mierzona na podstawie pęcherzyków powietrza uwięzionego w rdzeniach lodowych (do roku 1977) i bezpośrednio (po roku 1958). Jak łatwo zauważyć między rokiem 1800 a 2000 „coś” się zmieniło. Zaznaczony został rok 1769, w którym James Watt opatentował maszynę parową (pierwsza działająca maszyna parowa została wynaleziona 70 lat wcześniej, w roku 1698, silnik Watta był jednak znacznie wydajniejszy). Źródła: Siple Station Ice Core, CDIAC; Law Dome, CDIAC; Mauna Loa, NOAA Earth System Research Laboratory.

W ciągu setek tysięcy lat cykli epok lodowcowych koncentracja dwutlenku węgla w atmosferze oscylowała w zakresie 180-300 ppm.

Zmiany koncentracji CO2 w ostatnich 425 tysiącach lat
Rysunek 3. Zmiany koncentracji CO2 w ostatnich 425 tysiącach lat. „0” odpowiada 1950 n.e. (Hansen 2008 [pełen tekst])

Obecna koncentracja sięga 400 ppm, a tempo jej narastania, wynoszące 2 ppm rocznie, jest wyjątkowo szybkie . Badania pokazują, że tak dużej ilości dwutlenku węgla jak obecnie, nie było w atmosferze od kilku, a może nawet kilkunastu milionów lat. Trudno uznać ten fakt za przypadkowy. Dramatyczny, trzydziestoprocentowy wzrost stężenia CO2 spowodowany został przez coraz większe zużycie paliw kopalnych, na co posiadamy cały szereg dowodów obserwacyjnych.

Oczywiście istnieją również naturalne źródła CO2, takie jak oceany czy wulkany. Tak się jednak składa, że naukowcy mają sposoby na odróżnienie emitowanego przez nie dwutlenku węgla od gazu pochodzącego ze spalania paliw kopalnych. Zmiany składu izotopowego atmosferycznego CO2 oraz towarzyszący im spadek koncentracji tlenu w powietrzu świadczą o tym, że za rosnącą zawartość dwutlenku węgla w atmosferze odpowiada człowiek i nasze spalanie paliw kopalnych.

Względna koncentracja węgla
Rysunek 4. Względna koncentracja węgla 13C w stosunku do 12C. Na podstawie Böhm 2002, Monthly Atmospheric 13C Concentrations, Scripps Institution of Oceanography.

CO2 jako najbardziej rozpowszechniony (obok pary wodnej ) gaz cieplarniany powoduje największy przyrost efektu cieplarnianego i wzrost średniej temperatury. Sytuacja ta skutkuje zmianami układu prądów morskich, występowania i natężenia zjawisk pogodowych, topnieniem lodowców i całym szeregiem innych zjawisk. Inne działania ludzkie wpływające na cały system klimatyczny to m.in. zmiany zagospodarowania powierzchni Ziemi oraz emisje aerozoli (patrz np. WMO). Dlatego, chociaż nie umiemy sterować pogodą, wywieramy jednak bardzo znaczący wpływ na klimat Ziemi.

Aleksandra Kardaś, na podstawie Skeptical Science Konsultacja merytoryczna: prof. Szymon P. Malinowski

Fajnie, że tu jesteś. Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci poszerzyć lub ugruntować wiedzę.

Nie wiem, czy wiesz, ale naukaoklimacie.pl to projekt non-profit. Tworzymy go my, czyli ludzie, którzy chcą dzielić się wiedzą i pomagać w zrozumieniu zmian klimatu. Taki projekt to dla nas duża radość i satysfakcja. Ale też regularne koszty. Jeśli chcesz pomóc w utrzymaniu i rozwoju strony, przekaż nam darowiznę w dowolnej wysokości