W końcu października 2013 ukazał się w Norwegii raport Extreme Weather Events in Europe: preparing for climate change adaptation (Ekstremalne zjawiska pogodowe w Europie – przygotowanie do adaptacji do zmian klimatu), przygotowany przez grupę roboczą EASAC (The European Academies Science Advisory Council – Ciało Doradcze Europejskich Akademii Nauk), w której uczestniczyli przedstawicieli 9 krajowych akademii nauk (w kolejności alfabetycznej – Czech, Grecji, Hiszpanii, Norwegii, Niemiec, Polski, Portugalii Szwajcarii, i Węgier). Przewodniczącym grupy był prof. Øystein Hov z Norwegii. Polskim członkiem grupy i współautorem raportu był prof. Zbigniew W. Kundzewicz, którego wkład obejmuje przede wszystkim przygotowanie materiału dotyczącego opadów intensywnych i powodzi oraz dyskusję innych zagadnień. Raport został opublikowany dla Norweskiej Akademii Nauki i Literatury przez Norweski Instytut Meteorologiczny, a jego krótszą wersję dotyczącą zagadnień polityki publicznej wydał także EASAC.
Przesłanką do powołania grupy roboczej EASAC ds. ekstremów pogodowych było spostrzeżenie, że zmiany ekstremów pogodowych są zasadniczym elementem zmian klimatu, o wielkim znaczeniu dla społeczeństw krajów europejskich. Zrozumienie zmian ekstremów pogodowych jest więc bardzo ważne dla adaptacji do zmian klimatu.
Celem raportu było stworzenie narzędzia dla europejskich decydentów, którzy nie są w stanie korzystać bezpośrednio z wyników prac naukowych. Wybór racjonalnych i ekonomicznych rozwiązań w obliczu istniejących niepewności oraz powagi potencjalnych konsekwencji jest więc trudnym wyzwaniem. Raport omawia stan wiedzy w dziedzinie ekstremalnych zjawisk pogodowych i ich skutków, a w szczególności informuje o zmianach w rozkładach prawdopodobieństwa takich zjawisk w Europie. Raport przedstawia także możliwości adaptacji w różnych skalach geograficznych i w różnych sektorach, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa w Europie.
Niektóre ekstremalne zjawiska pogodowe w Europie związane ze zmianami klimatu mają tendencję do wzrostu częstotliwości i intensywności, np. średnia intensywność, czas trwania i liczba fal upału we wschodnim rejonie śródziemnomorskim wyraźnie wzrosła. Jednak pytanie o trendy dotyczące ilości i intensywności sztormów pozostaje ciągle otwarte.
Autorzy raportu wyrażają potrzebę stworzenia służb klimatycznych, opartych o naukę, które zapewniałyby łatwy dostęp do baz danych obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych, a także do informacji o aktualizowanych wynikach detekcji trendów i o projekcjach na przyszłość. Służby takie przekazywałyby informacje o klimacie rządom, władzom regionalnym i lokalnym, przedsiębiorcom, nauce, mediom, i społeczeństwu obywatelskiemu.
Wybrane tezy raportu o zjawiskach ekstremalnych w Europie:
1. Obserwacje pokazują, że od połowy XX wieku w Europie obserwuje się coraz więcej dni gorących oraz fal upałów, a coraz mniej dni chłodnych. Oczekuje się, że trendy te będą się utrzymywać wraz ze wzrostem globalnej średniej temperatury. Prawdopodobieństwo występowania fal upałów może do końca XXI wieku wzrosnąć dziesięciokrotnie.
2. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat intensywność opadów nad Europą rośnie, zwłaszcza zimą. Należy spodziewać się, że w przyszłości częściej obserwować będziemy przypadki opadów intensywnych a rzadziej – słabych i umiarkowanych. Lata będą suchsze a zimy bardziej wilgotne.
3. Świadectwo obserwacji wskazuje, że w ciągu ostatnich 60 lat zwiększyła się częstotliwość występowania silnych wiatrów w Europie północno-zachodniej. O ile nie podejmie się kroków zapobiegających szkodom, straty związane z występowaniem wichur mogą w Europie Centralnej wzrosnąć o 30-100% do końca stulecia. Oczekuje się, że w Europie południowej częstość występowania silnych wiatrów spadnie.
4. Dane dotyczące burz i innych zjawisk konwekcyjnych są na razie niewystarczające do oszacowania trendów zmian, ale analiza prognoz klimatu sugeruje, że w przyszłości warunki meteorologiczne częściej sprzyjać będą rozwojowi tego rodzaju fenomenów.
5. Choć na razie nie stwierdzono wyraźnego trendu, obserwuje się wzrost częstości występowania na terenie Europy wielkich powodzi. W przyszłości przewiduje się wzrost ryzyka powodzi, przedstawienie jednoznacznych prognoz jest jednak trudne – między innymi dlatego, że możliwość wystąpienia powodzi zależy nie tylko od warunków meteorologicznych ale także od zmienianego przez człowieka sposobu zagospodarowania przestrzeni i regulacji rzek.
6. Susze są na terenie Europy zjawiskami o dużej naturalnej zmienności, dlatego ustalenie trendu zmian ich występowania wymaga długiego okresu obserwacji. Dostępne dane sugerują, że w Europie środkowej i południowej lata są coraz suchsze i oczekuje się, że w XXI wieku ryzyko susz będzie w tych rejonach rosło.
7. Od lat osiemdziesiątych częstość występowania katastrof związanych z pogodą znacząco wzrosła (na świecie notowano ich średnio 355 w latach 1980-1989 oraz 716 w latach 2002-2011). W Europie zmiany były nieco słabsze – w ciągu 32 lat zaobserwowano przyrost rzędu „zaledwie” 70%. Dalszy wzrost globalnej średniej temperatury będzie się wiązał ze wzrostem częstości występowania ekstremów pogodowych, zwłaszcza fal upałów, susz, pożarów oraz powodzi.
prof. Zbigniew W. Kundzewicz i Aleksandra Kardaś
Treść raportu dostępna jest tu.
Fajnie, że tu jesteś. Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci poszerzyć lub ugruntować wiedzę.
Nie wiem, czy wiesz, ale naukaoklimacie.pl to projekt non-profit. Tworzymy go my, czyli ludzie, którzy chcą dzielić się wiedzą i pomagać w zrozumieniu zmian klimatu. Taki projekt to dla nas duża radość i satysfakcja. Ale też regularne koszty. Jeśli chcesz pomóc w utrzymaniu i rozwoju strony, przekaż nam darowiznę w dowolnej wysokości