Oceania to polski statek badawczy o unikalnym znaczeniu w dziedzinie badań oceanograficznych i polarnych, będący własnością Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk (IOPAN) w Sopocie. Wyposażony w zaawansowany sprzęt badawczy, statek odgrywa kluczową rolę w prowadzeniu badań nad środowiskiem morskim w rejonach arktycznych i bałtyckich. Oceania jest również wykorzystywana w długoterminowych projektach monitorowania zmieniających się warunków środowiskowych w Arktyce, zwłaszcza na obszarach takich jak Svalbard i Morze Grenlandzkie. Naukowcy z IOPAN tłumaczą, czemu jest tak ważna dla polskiej nauki.

Zdjęcie dekoracyjne: Oceania.
Ilustracja 1: Statek badawczy Oceania. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Oceania w skrócie

S/y Oceania to jednostka naukowo-badawcza o długości 48,9 metrów, szerokości 9 metrów i zanurzeniu 3,9 metra. Statek waży około 370 ton i jest wyposażony w silnik diesla o mocy 600 kW. Trzy maszty, każdy o wysokości 32 metrów, pozwalają na stawianie żagli o łącznej powierzchni 280 m². Dzięki temu, Oceania może pracować zarówno przy napędzie żaglowym, jak i silnikowym. Maksymalna prędkość żaglowca wynosi 12 węzłów, a jego zasięg operacyjny jest praktycznie nieograniczony, z wyjątkiem zimowych miesięcy w regionach polarnych. Dzięki unikatowej budowie i zanurzeniu mamy sposobność docierania do niedostępnych w inny sposób obszarów brzegowych.

S/y Oceania jest używana głównie do badań polarnych i oceanograficznych w rejonie Morza Norweskiego, Grenlandzkiego, Arktyki Europejskiej, szczególnie na archipelagu Svalbard oraz wodach Bałtyku. Regularne rejsy naukowe, jak np. w ramach programu AREX (ARctic EXpeditions), obejmują multidyscyplinarne badania morskie, takie jak pomiary hydrograficzne, biogeochemiczne, badania planktonu i bentosu, a także obserwacje meteorologiczne i aerozolowe. Program AREX, 3- miesięczny rej (tab.1) prowadzony corocznie od 1987 roku, dostarcza danych niezbędnych do monitorowania długoterminowych zmian klimatycznych i ekologicznych w Arktyce na ponad 300 stacjach badawczych (stan na 2024 rok). Coroczna wyprawa trwa ponad 3 letnie miesiące, składa się z kilku etapów na których zmienia się skład naukowców. 

rokmile
morskie
liczba
naukowców
liczba
dni rejsowych
201985005280
202072001158
202190873886
202292005085
202387005387
202486006993
Tabela 1: Statystyki rejsów AREX (ARctic EXpedition)

Oceania spędza na morzu około 240 dni w roku (tab.2), a nad każdym rejsem czuwa nasza stała załoga, praktycznie niezmienna od wielu lat.

Statek jest przystosowany do prowadzenia badań w trudnych warunkach morskich i polarnych. Może pomieścić 14 członków załogi oraz 14 naukowców, co umożliwia długoterminowe misje badawcze trwające do miesiąca bez konieczności zawijania do portu (do miesiąca autonomii). Baza techniczna i naukowa statku jest kompleksowo wyposażona w zaawansowany sprzęt badawczy, który umożliwia prowadzenie szerokiego zakresu badań oceanograficznych, biologicznych, chemicznych, atmosferycznych i akustycznych.

Aktualną lokalizację i szczegółowe informacje o statku można znaleźć na stronie Shiplocation (mapy z serwisów Vessel FinderMarineTraffic). Jednak gdy Oceania znajduje się daleko od brzegu, na przykład w głębokiej Arktyce, i jest poza zasięgiem innych jednostek, sygnał AIS może zostać utracony, co uniemożliwia wyświetlenie jej dokładnej lokalizacji.

rokliczba dni rejsowychmile morskieliczba rejsów
20192471560017
20202591340018
20212421580017
20222621620021
20232301425020
20242101380020
ŚREDNIA2421484219
Tabela 2: Roczne statystyki rejsowe Oceanii.

Dlaczego Oceania jest wyjątkowa?

Oceania to jedyny polski statek badawczy, który regularnie pracuje w międzynarodowej współpracy poza Bałtykiem (na Bałtyku działają jeszcze r/v Baltica, r/v Oceanograf, r/v Imor oraz dwa statki komercyjne Amber CeciliaAmber Agatha). Jako jedna z nielicznych jednostek prowadzi systematyczny monitoring w Arktyce Europejskiej, dostarczając od 35 lat dowody na szybkość ocieplania się klimatu i zmiany w biosferze.

Oceania jest wyposażona w zaawansowane urządzenia badawcze, które umożliwiają prowadzenie kompleksowych badań oceanograficznych w trudnych warunkach morskich, zarówno na Morzu Bałtyckim, jak i w Arktyce. Na jej pokładzie znajdują się windy głębokowodne RAPP-HYDEMA o zasięgu do 5000 m, windy płytkowodne i trałowe, a także żuraw hydrauliczny o udźwigu jednej tony. Wszystko to pozwala na precyzyjne pobieranie prób, np. w badaniu dna morskiego czy chemii wody morskiej.  

Zdjęcie: Oceania. Rufa widziana z góry, pełna sprzętu i naukowców.
Ilustracja 3: Naukowcy przygotowują się do pomiarów na rufie Oceanii. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

W ramach pomiarów optycznych na pokładzie wykorzystywane są systemy do badania promieniowania słonecznego, a także instrumenty do teledetekcji, które pozwalają na monitorowanie i analizę optycznych właściwości wody takich jak przejrzystość, absorpcja światła, rozpraszanie, fluorescencja, tym samym dostarczając informacji o składzie i dynamice środowiska wodnego. Badania akustyczne, prowadzone przy użyciu zaawansowanych sonarów, umożliwiają badanie dna morskiego oraz analizę stanu ekosystemów morskich. 

Dzięki szerokim możliwościom technicznym i wyposażeniu badawczym, Oceania, jako jedyny polski statek badawczy  realizuje kluczowe badania zmian środowiskowych w rejonach polarnych i na Morzu Bałtyckim. A jakie to badania?

Badania prowadzone na Oceanii

Od momentu zwodowania w 1985 roku, Oceania prowadziła liczne misje badawcze, z których najważniejsze koncentrują się wokół takich dziedzin jak hydrodynamika, akustyka, chemia morska, optyka oraz ekologia. Statek regularnie bierze udział w programach badawczych w rejonach arktycznych, a także na Bałtyku, monitorując m.in. przepływ mas wodnych, procesy wymiany ciepła oraz dynamikę prądów morskich​.

Zdjęcie dekoracyjne: naukowcy opuszczają na pokład aparaturę wyniesioną do góry przez windę.
Ilustracja 4: Aparatura do pomiarów hydrodynamicznych. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Hydrodynamika 

to kluczowy obszar badań prowadzonych na pokładzie Oceanii. Badania te obejmują strukturę i dynamikę Prądu Zachodniospitsbergeńskiego, który w rejonie północnym przyczynia się do pogłębiającej się atlantyfikacji – czyli dominacji transportu wód z Atlantyku do Mórz Nordyckich i Oceanu Arktycznego. Podobnie prowadzimy badania uwzględniające przepływ wody w Bałtyku. Wyniki tych badań są istotne dla zrozumienia zmian klimatycznych i ich wpływu na ekosystemy morskie.

Badania akustyczne

Badania akustyczne prowadzone z pokładu r/v Oceania polegają na rejestracji dźwięków podwodnych, które dostarczają informacji o procesach zachodzących w toni wodnej. Do tych badań wykorzystywane są sonary oraz inne urządzenia akustyczne, które służą do:

  • Monitorowania populacji zwierząt morskich, takich jak ssaki (np. wieloryby) czy ryby, poprzez rejestrowanie dźwięków wydawanych przez te organizmy.
  • Mapowania dna morskiego, co pozwala na precyzyjne określenie struktury i topografii obszarów badanych.
  • Współpracy z innymi instytutami w badaniach nad hałasem podwodnym, który negatywnie wpływa na faunę morską.
Zdjęcie dekoracyjne: Oceania. Na rufie statku naukowcy przygotowują instrumenty do opuszczenia do morza.
Ilustracja 5: Naukowcy przygotowujący się do opuszczenia do morza aparatury do pomiarów hydrodynamicznych. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Monitorowanie zatopionej broni chemicznej

Z pokładu statku prowadzone są badania mające na celu ocenę zagrożenia ekologicznego wynikającego z korozji pojemników z bronią chemiczną pozostałą po II wojnie światowej, szczególnie w rejonie Morza Bałtyckiego. Do tych badań wykorzystuje się zaawansowane technologie sonarowe i pojazdy autonomiczne, które pomagają określić lokalizację oraz stan tych niebezpiecznych obiektów

Badania optyczne

koncentrują się na procesach związanych z wymianą energii słonecznej między atmosferą a morzem, jak również na badaniu oddziaływania promieniowania słonecznego na fotosyntezę. Pomiary właściwości optycznych wód morskich służą śledzeniu parametrów środowiska takich jak:

  • Przezroczystość wody, co jest istotnym wskaźnikiem produktywności biologicznej i jakości środowiska morskiego.
  • Rozpraszanie światła w wodzie, co pozwala na ocenę zawartości cząstek organicznych i nieorganicznych oraz planktonu. Badania te są niezbędne do zrozumienia procesów fotosyntezy i cykli biogeochemicznych w morzu​.
Zdjęcie dekoracyjne: Oceania. Laboratorium.
Ilustracja 6: Aparatura do pomiarów własności optycznych wody na pokładzie Oceanii. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Badania atmosferyczne i klimatyczne 

Statek jest wyposażony w sprzęt do pomiarów wymiany masy i energii pomiędzy powierzchnią morza a atmosferą. Wykonuje się także badania dotyczące wpływu aerozoli, tych najmniejszych cząstek zawieszonych w atmosferze, na klimat, gdyż ich rola w systemie klimatycznym jest wielowymiarowa i znacząca, co jest szczególnie ważne w czystym środowisku Arktyki.

Badania ekologiczne

Praca ekologów to badania nad rolą bioróżnorodności w funkcjonowaniu ekosystemów fjordów. szczególnie wrażliwych obszarów Arktyki, gdzie zmiany środowiskowe mają bardzo dynamiczny przebieg. Badacze zbierają próbki planktonu, bentosu oraz ryb, analizując ich skład gatunkowy i funkcje w ekosystemie. Dzięki temu możliwe jest śledzenie na przestrzeni lat wpływu globalnych zmian klimatycznych na te ekosystemy. Monitorowane są także interakcje pomiędzy organizmami morskimi, np. zależności pokarmowe między planktonem a drapieżnikami, jak alczyki (małe ptaki morskie).

Zbierane na Oceanii próbki organizmów morskich są wykorzystywane do analiz genetycznych, które pozwalają zrozumieć zróżnicowanie genetyczne populacji oraz adaptacje organizmów do ekstremalnych warunków panujących w Arktyce. Badania genetyczne dotyczą m.in. identyfikacji gatunków i ich zdolności adaptacyjnych do zmian środowiskowych, takich jak ocieplenie Arktyki i topnienie lodowców. W ten sposób naukowcy mogą śledzić zmiany w populacjach organizmów i lepiej prognozować ich reakcje na przyszłe zmiany klimatyczne.

Badania ekologiczne i genetyczne wspierają również programy mające na celu monitorowanie bioróżnorodności w regionach polarnych, które są jednymi z najbardziej wrażliwych na zmiany klimatyczne. Z pokładu Oceanii realizowane są projekty mające na celu ochronę morskich zasobów Arktyki, w tym mapowanie siedlisk oraz dokumentację zmian w zróżnicowaniu biologicznym w czasie.

Chemia morza w wielu odsłonach

Z kolei chemia morska to badania migracji substancji chemicznych, zarówno naturalnych, jak i antropogenicznych, a także analiza związków organicznych, które są wskaźnikami różnych procesów zachodzących w morzach. Związane są one głównie z badaniem rozpuszczonych w wodzie gazów, takich jak tlen i dwutlenek węgla oraz substancji organicznych i nieorganicznych.

Badania chemiczne koncentrują się na:

  • monitorowaniu jakości wody, co obejmuje analizę stężenia soli, metali ciężkich oraz zanieczyszczeń takich jak mikroplastiki czy substancje toksyczne.
  • procesach wymiany pierwiastków chemicznych niezbędnych do życia organizmów  (azotu, fosforu, krzemu) w ekosystemach morskich, który wpływa na fotosyntezę przeprowadzaną przez fitoplankton,
  • zmianach chemicznych związanych z topnieniem lodowców i ich wpływem na zasolenie i kwasowość wód Arktyki.
Zdjęcie: aparatura do pomiarów chemicznych, Oceania.
Ilustracja 8: Badania chemii oceanu na pokładzie Oceanii. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Badania biochemiczne koncentrują się na przepływie pierwiastków chemicznych i związków organicznych w ekosystemach morskich oraz interakcjach pomiędzy organizmami a ich środowiskiem. Przykłady to:

  • Obieg węgla w ekosystemach morskich: Badacze monitorują, jak ekosystemy morskie magazynują i przetwarzają węgiel, co ma kluczowe znaczenie w kontekście zmian klimatycznych. W ramach tych badań analizowane są także procesy pochłaniania i długiego “przechowywania” węgla przez plankton i osady morskie.
  • Rola mikroorganizmów w biogeochemicznych cyklach pierwiastków: Badania te obejmują analizę, jak bakterie i inne mikroorganizmy przekształcają składniki chemiczne w ekosystemach morskich, wpływając na obieg azotu, fosforu i innych ważnych związków w przyrodzie.
Zdjęcie dekoracyjne: Oceania, laboratorium na pokładzie.
Ilustracja 9: Laboratorium chemiczne na pokładzie Oceanii. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

badaniach geochemicznych analizowane są próbki osadów morskich oraz ich skład chemiczny, co pozwala na śledzenie osadzania osadów i procesów erozyjnych zachodzących w rejonach polarnych. Próbki osadów pozwalają także na:

  • Rekonstrukcję historycznych zmian klimatu poprzez analizę geochemiczną osadów morskich, co pomaga zrozumieć, jak Arktyka reagowała na zmiany klimatyczne w przeszłości.
  • Zbadanie wymiany materiału pomiędzy oceanem a lądami, co jest istotne dla zrozumienia procesów erozji lądów polarnych oraz transportu materiału do oceanu.

Paleoceanografia

Wgląd w odległą historię Oceanu Arktycznego i Bałtyku zapewniają prace z zakresu paleoceanografii. Precyzyjne przeglądy rdzeni osadów dennych pobieranych dzięki wyposażeniu Oceanii dostarczają informacji o zmianach chemii i ekologii badanych obszarów, pozwalając sięgnąć nawet do informacji genetycznej organizmów zasiedlających wody Bałtyku i Arktyki przed tysiącami lat. Dzięki analizom paleooceanograficznym rdzeni możliwe było odtworzenie historii zlodzenia obszaru szelfu Svalbardu. 

Zdjęcie dekoracyjne: pobieranie prób do analizy, Oceania.
Ilustracja 10: Pobieranie prób do analiz paleoceanograficznych przy użyciu rdzeniownika. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Znaczenie Oceanii dla międzynarodowych badań polarnych i klimatycznych

S/y Oceania odgrywa niezwykle ważną rolę w badaniach naukowych dotyczących Arktyki, a jej wkład zyskał międzynarodowe uznanie. Dzięki danym gromadzonym przez dekady, Polska stała się istotnym uczestnikiem globalnych projektów badawczych, które koncentrują się na zrozumieniu zmian klimatycznych oraz ich wpływu na ekosystemy morskie.  Współpraca z takimi instytucjami m.in. NERSC (Norwegian Research Centre), The University Center in Svalbard (UNIS), The Arctic University in Tromso (UiT), Nord University, University of Oslo (UiO), University of Milano-Bicocca, Akvaplan-niva, Norsk Polarinstitutt, Uniwersytet Farerski, Alfred Wegener Institute (AWI),  Åbo Akademi University, Instytut Geofizyki PAN (IGF PAN), Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy (MIR-PIB), Politechnika Gdańska, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Gdański czy Polska Akademia Nauk przyczynia się do wzrostu prestiżu polskiej nauki polarnej na świecie, a przynależność IO PAN do licznych sieci badawczych stanowi tego wyraźny dowód.

Zdjęcie dekoracyjne: naukowcy na pokładzie Oceanii.
Ilustracja 11: Naukowcy podczas badań na pokładzie Oceanii. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

To właśnie dzięki s/y Oceania przyczyniamy się do rozwoju  polskich badań polarnych. Na jego pokładzie prowadzone są wieloletnie projekty badawcze, które koncentrują się na monitorowaniu zmian klimatycznych, a także ich wpływu na ekosystemy morskie i lądowe. Przykładem może być wspominany już wcześniej projekt AREX (ARctic EXpedition), podczas którego  Oceania jest platformą do badań struktur oceanicznych i procesów klimatycznych w Oceanie Arktycznym oraz wpływ zmian klimatycznych na środowisko. Dzięki długoterminowości tego programu, bo od 1987 roku corocznie realizowane są szeroko zakrojone pomiary terenowe na pokładzie r/v Oceania na Morzu Norweskim i w Europejskiej Arktyce, możemy monitorować zmiany środowiska arktycznego oraz poprawić prognozy numeryczne dotyczące oceanu, lodu morskiego i klimatu w Arktyce.

W jakich projektach uczestniczy i uczestniczyła Oceania?

Na podstawie danych z bazy POL-ON (stan na listopad 2024), od 2017 roku w Instytucie Oceanologii PAN zrealizowano 746 projektów badawczych, w tym 641 projektów krajowych, 22 międzynarodowe oraz 83 zagraniczne. Przyjmując, że 90% tych projektów korzystało z danych lub badań przeprowadzonych na Oceanii, można założyć, że 671 projektów związanych jest z tym statkiem badawczym.

Wykres: projekty realizowane na Oceanii - podział na krajowe, zagraniczne i międzynarodowe.
Ilustracja 12: Projekty realizowane z użyciem Oceanii od 2017 roku na podstawie wyników z bazy POL-ON. Zakładamy, że 90% wszystkich projektów realizowanych w IO PAN oparte jest o Oceanię. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Oceania odgrywa istotną rolę w międzynarodowych projektach badawczych, realizowanych w ramach współpracy z instytutami naukowymi i organizacjami badawczymi z różnych krajów. Niektóre z najważniejszych projektów realizowanych w obszarze Morza Bałtyckiego to:

  1. BALTEX (1993-2013) – badania związane z obiegiem wody i energii w regionie Morza Bałtyckiego, w których Oceania odgrywała kluczową rolę w monitorowaniu wpływu zmiennych warunków hydrometeorologicznych na ekosystemy morskie Bałtyku.
  2. CHEMSEA (2001-2014) – projekt dotyczący monitorowania i badania zagrożeń związanych z zatopioną bronią chemiczną w Morzu Bałtyckim. Oceania, wyposażona w nowoczesne technologie sonarowe, uczestniczyła w badaniach mających na celu mapowanie i ocenę stanu zatopionych pojemników z bronią chemiczną.
  3. SatBałtyk (2010-2014) – projekt badawczy, którego celem było opracowanie zintegrowanego systemu monitoringu środowiska Morza Bałtyckiego na podstawie danych satelitarnych. System  analizuje parametry biooptyczne, temperaturę wody, zawiesinę organiczną, chlorofil oraz inne wskaźniki ekologiczne w celu śledzenia zmian zachodzących w ekosystemie Bałtyku. SatBałtyk dostarcza informacji niezbędnych do oceny stanu środowiska morskiego oraz reagowania na jego zmiany, a te aktualne informacje dostarczane są do dnia dzisiejszego i można znaleźć je na stronie https://www.satbaltyk.pl/
  4. SFB/TRR 172 (2016-2020) – polsko-niemiecki projekt badawczy, którego celem było zrozumienie dynamiki procesów polarnych i ich wpływu na klimat globalny. Oceania regularnie bierze udział w kampaniach badawczych w Arktyce, które obejmują szeroki zakres badań atmosferycznych, oceanograficznych i ekologicznych. 
Zdjęcie: naukowczyni prowadząca pomiary z pontonu.
Ilustracja 13: Nie wszystkie badania prowadzi się wprost z pokładu statku, czasami konieczne jest wykorzystanie pontonów. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Program AREX i wyprawy badawcze realizowane przez IOPAN w regionie Arktyki są finansowane głównie z funduszy statutowych oraz Polsko-Norweskiego Programu Badawczego. Od wczesnych lat 90. znacząco rośnie również ilość realizowanych projektów międzynarodowych, podczas tego najważniejszego i najdłuższego w roku rejsu. Oto kilka istotnych przykładów:

  1. VEINS (1997-2000) – Projekt, w którym badano napływy wód atlantyckich do Oceanu Arktycznego i ich wpływ na systemy klimatyczne, ze szczególnym uwzględnieniem cyrkulacji i zasolenia w Morzu Grenlandzkim oraz na Spitsbergenie.
  2. ASOF-N (2003-2006) – Badania nad północnym Prądem Atlantyckim i jego wpływem na wymianę ciepła i soli między Atlantykiem a Arktyką, czyli zjawiska wpływające na klimat Arktyki oraz globalne systemy pogodowe.
  3. IP DAMOCLES (2005-2010) – Projekt integrujący badania na temat wpływu zmiany klimatu na Arktykę, w którym monitorowano lód morski, atmosferę i ocean oraz ich wzajemne interakcje.
  4. ARCTOS (2007-2011) – projekt badawczy, mający na celu zrozumienie zmian klimatycznych w Arktyce oraz ich wpływu na ekosystemy polarne. Badania te koncentrowały się na obserwacji procesów zachodzących w lodowcach oraz ekosystemach morskich.
  5. INTERACT (2011-2024, projekt wieloetapowy, realizowany w kilku fazach) – międzynarodowy projekt sieci badawczych stacji polarnych, wspierający badania dotyczące wpływu zmian klimatycznych na Arktykę. Oceania była platformą badawczą w kilku fazach tego projektu, umożliwiając przeprowadzenie badań terenowych w trudno dostępnych regionach polarnych.
Zdjęcie dekoracyjne:opuszczanie aparatury pomiarowej do morza, Oceania.
Ilustracja 14: Naukowcy podczas badań na pokładzie Oceanii. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.
  1. PAVE (2013–2016) – Analiza procesów fizycznych i biologicznych w wodach Arktyki, zwłaszcza w zakresie cyrkulacji oceanicznej i transportu ciepła.
  2. CDOM-HEAT (2013–2016) – Badania nad wpływem rozpuszczonej materii organicznej na bilans cieplny w Arktyce.
  3. AWAKE-1 (2013–2016)AWAKE-2 (2018–2021) – Projekty, w ramach których badano wpływ klimatu na ekosystemy Arktyki, szczególnie na zakwit fitoplanktonu i zmiany zasięgu lodu morskiego.
  4. H2020 INTAROS (2016-2020) – Projekt realizowany w ramach programu Horyzont 2020, w ramach którego rozbudowano system monitoringu Arktyki poprzez zintegrowanie danych oceanograficznych, klimatycznych i ekosystemowych.
  5. GLAERE (2019–2022) – Projekt poświęcony badaniu lodowców i ich wpływu na ekosystemy arktyczne.
  6. POLNOR (2019–2023) – Polsko-norweska współpraca badawcza dotycząca zmian klimatu i ich skutków dla Arktyki.
  7. DWARF (2020–2023) – Badania nad rozmieszczeniem mikroorganizmów i ich zdolności do przystosowania się do Arktycznego środowiska.
  8. NEEDED (2020-2024) – bada historię bioróżnorodności w Morzach Nordyckich, analizując DNA osadowe z ostatnich 20 000 lat, aby zrozumieć wpływ zmian klimatu na życie morskie w Morzach Nordyckich

 oraz wielu innych międzynarodowych inicjatyw.

Zdjęcie dekoracyjne:  Oceania z czołem lodowca w tle.
Ilustracja 15: Oceania z czołem lodowca w tle. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

W tegorocznym rejsie AREX 2024 realizowane były projekty w ramach programu EU Horizon Europe. AREX2024 dostarczy również danych obserwacyjnych do projektów finansowanych w ramach Funduszy EOG i Norweskich. Pływaki Argo, rozmieszczone podczas kampanii AREX, stanowią część europejskiej infrastruktury badawczej, która przyczynia się do rozwoju globalnej sieci tych urządzeń w ramach Euro-ARGO ERIC. Zebrane dane są również szeroko wykorzystywane w kilku krajowych projektach finansowanych przez Narodowe Centrum Nauk. Kampanie pomiarowe AREX wspierają również SIOS Marine Network,  sieci współpracy i infrastruktury badawczej wokół Svalbardu.

Współpraca międzynarodowa r/v Oceania stanowi istotną część globalnych wysiłków na rzecz zrozumienia zmian zachodzących w środowiskach polarnych i oceanicznych oraz ich wpływu na globalny klimat i ekosystemy morskie.

Artykuły naukowe, które powstały dzięki Oceanii

Instytut Oceanologii PAN zgromadził od 1985 roku aż 739 prac naukowych w bazie Web of Knowledge, 1100 w Scopusie, 921 w Science Direct i ponad 18 500 wyników w Google Scholar, co wskazuje na intensywną aktywność badawczą. Znacząca liczba wyników w Google Scholar może sugerować szeroki zasięg, obejmujący nie tylko publikacje naukowe, ale również szersze zasoby, jak raporty czy materiały konferencyjne.

Publikacje Instytutu są intensywnie cytowane, co świadczy o ich wpływie na rozwój wiedzy o Arktyce. Baza Web of Knowledge wskazuje 22 495 cytowań (17 778 po wyłączeniu autocytowań), a Scopus raportuje 31 635 cytowań (22 580 po wyłączeniu autocytowań). Wyłączenie autocytowań pokazuje, że wyniki badań cieszą się uznaniem w międzynarodowej społeczności naukowej.

Zdjęcie dekoracyjne: notatki w zeszycie pomiarowym.
Ilustracja 16: Zeszyt pomiarowy to nieodłączny towarzysz każdego badacza zajmującego się pomiarami i obserwacjami. Źródło: Instytut Oceanologii PAN.

Przy założeniu, że 90% wyników pochodzi z badań prowadzonych na Oceanii, można stwierdzić, że ten statek badawczy odgrywa kluczową rolę w arktycznych badaniach Instytutu. Oceania jest główną platformą badawczą, a jej długoterminowe ekspedycje i pomiary mają znaczący wpływ na naukę o Arktyce.

Indeks Hirscha dla całej kolekcji wynikowej  na poziomie 71 w bazie Web of Knowledge (73 w bazie Scopus) sugeruje, że publikacje Instytutu są nie tylko liczne, ale także wysoko cenione w nauce. Wartość ta podkreśla zarówno ilość, jak i jakość prowadzonych badań.Podsumowując, Instytut Oceanologii PAN, przy wykorzystaniu statku Oceania, wypracował szeroko uznawany wkład w badania Arktyki, co znajduje odzwierciedlenie w liczbie publikacji, cytowań i wysokim indeksie Hirscha.

baza danychliczba wynikówliczba cytowańz wyłączeniem autocytowańindeks Hirscha dla kolekcji
Web of knowledge739224951777871
Scopus (dla 1999-2024)1100316352258073
Science Direct921
Google Scholar>18500
Tabela 3: Statystyki dla wyników wyszukiwania dla afiliacji “Institute of Oceanology PAN” uwzględniające treści Arktyka, Svalbard lub Spitsbergen.

Podsumowanie

Statek Oceania jest nieocenionym narzędziem w realizacji badań oceanograficznych i polarnych, przyczyniając się do rozwoju wiedzy na temat środowisk morskich, zarówno w Arktyce, jak i na Bałtyku. Dzięki zaawansowanemu wyposażeniu oraz doświadczonej załodze, jednostka ta uczestniczy w realizacji projektów naukowych, które mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia globalnych zmian klimatycznych i ich wpływu na ekosystemy morskie. Jako pływające laboratorium s/y Oceania to nie tylko symbol polskiej nauki polarnej, które od dziesięcioleci działa w najtrudniejszych warunkach, lecz także jest narzędziem dostarczającym cennych danych, które mogą przyczynić się do lepszego zarządzania zasobami morskimi i przeciwdziałania globalnym zmianom klimatycznym.

Tylko dzięki rządowym subwencjom i odpowiedzialnemu zarządzaniu przez armatora jakim jest Instytut Oceanologii PAN, ta piękna jednostka dobrze służy nauce i może służyć jeszcze przez wiele lat, co najmniej do czasu aż powstanie większy i bardziej nowoczesny statek badawczy, który przejmie kluczową rolę badań oceanograficznych pod polską banderą.

Paulina Pakszys (Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie)

Fajnie, że tu jesteś. Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci poszerzyć lub ugruntować wiedzę.

Nie wiem, czy wiesz, ale naukaoklimacie.pl to projekt non-profit. Tworzymy go my, czyli ludzie, którzy chcą dzielić się wiedzą i pomagać w zrozumieniu zmian klimatu. Taki projekt to dla nas duża radość i satysfakcja. Ale też regularne koszty. Jeśli chcesz pomóc w utrzymaniu i rozwoju strony, przekaż nam darowiznę w dowolnej wysokości

Avatar photo
Autor:
Paulina Pakszys
Źródło:
Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie