Komitet Geofizyki PAN: stanowisko w sprawie postępującej zmiany klimatu (2018). Tekst można znaleźć również na stronie Komitetu.

Siedziba Polskiej Akademii Nauk, Pałac Staszica w Warszawie. Zdjęcie By harum Domena publiczna, Wikimedia.

„Komitet Geofizyki PAN wydał w 2009 roku oświadczenie, w którym wyrażał zaniepokojenie zmieniającym się klimatem oraz wzywał do zintensyfikowania badań klimatycznych, oraz ewentualnych działań adaptacyjnych, w przypadku, gdyby międzynarodowe wysiłki zmierzające do ograniczenia tych zmian nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Komitet uzasadniał potrzebę takiego oświadczenia zainteresowaniem i zaniepokojeniem społeczeństwa zmianą klimatu oraz spotykanymi w obiegu publicznym licznymi opiniami niezgodnymi z aktualnym stanem wiedzy o systemie klimatycznym Ziemi. W okresie ostatnich ośmiu lat wiedza naukowa na temat klimatu i jego postępującej zmiany znacznie się poszerzyła. Jednocześnie w mediach zdarzają się informacje niezgodne z tą wiedzą, a postęp w działaniach ograniczających zmiany klimatu jest niedostateczny, co sprawia iż Komitet Geofizyki PAN widzi potrzebę wydania kolejnego oświadczenia w następującym brzmieniu:

1) Globalne ocieplenie postępuje nadal [1, 1a, 1b]. Lata 2014-2016 były najcieplejsze w historii pomiarów meteorologicznych i oceanograficznych, nie tylko globalnie, ale także w wielu regionach świata, w tym w Europie [2]. Zasięg lodu morskiego w Arktyce podczas jego letnich minimum pozostaje na bardzo niskim poziomie po rekordowo niskiej wartości z 2012 roku [3], natomiast zasięgi podczas zimowego maksimum były najmniejsze w historii pomiarów w ciągu trzech ostatnich lat (rekordowe wartości padły w 2015 i 2017 roku) [4]. Również zasięg lodu morskiego wokół Antarktydy, po długim okresie powolnego wzrostu, w 2016 roku spadł do najniższych wartości w historii pomiarów satelitarnych [5]. Lodowce górskie [6] oraz lądolody Grenlandii [7] i Antarktydy [8, 8a, 8b] nadal tracą masę. Zawartość cieplna oceanu światowego zwiększała się w ciągu ostatniego dziesięciolecia w tempie odpowiadającym obserwowanej metodami satelitarnymi nierównowadze energetycznej planety Ziemia większej niż 0,5 W na każdy metr kwadratowy jej powierzchni [9, 9a, 9b]. Poziom oceanu światowego podnosi się w wyniku ocieplenia wody morskiej i topienia lodu na kontynentach o ponad 3 mm rocznie w okresie satelitarnym (od 1993 roku), a tempo wzrostu wykazuje w ostatnich latach przyspieszenie [10, 10a, 10b].

2) Nauka nie ma istotnych wątpliwości co do przyczyny trwającego globalnego ocieplenia. Efekt cieplarniany jest zarówno dobre zrozumiały w sensie teoretycznym ale też jego wartość i zmiany mierzone są bezpośrednio w widmie promieniowania termicznego Ziemi [11, 11a, 11b]. Spowodowany jest on absorpcją tego promieniowania przez gazy cieplarniane, takie jak dwutlenek węgla, którego stężenie wzrosło od czasów przedprzemysłowych o ponad 40% [12], metan, którego stężenie podwoiło się od XIX wieku [13], oraz spowodowane tym sprzężenia zwrotnie dodatnie, takie jak wzrost zawartości pary wodnej w atmosferze [14]. Żaden inny znany proces nie przyczyniał się do globalnego ocieplenia w ostatnich dekadach (aktywność słoneczna miała w ciągu ostatnich trzech 11-letnich cyklów minimalnie ujemny wpływ na temperaturę globalną [15]). Emisje antropogeniczne węgla wynoszą ok. 10 GtC rocznie [16, 16a] i na razie nie wykazują tendencji spadkowych [17]. Obliczenia wskazują, że wypełnienie zobowiązań niedawnych Porozumień Paryskich o utrzymaniu wzrostu średniej temperatury na świecie znacznie niższego niż 2°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej i dążeniu do tego, by ograniczyć wzrost do 1,5°C, do roku 2100 [18], nie będzie możliwe bez szybkiej redukcji emisji gazów cieplarnianych nie później niż do 2030 roku i neutralności węglowej w skali planety przed końcem XXI wieku [19].

3) Zmiana klimatu przynosi szereg niekorzystnych skutków, od wzrostu intensywności susz w rejonach podzwrotnikowych [20] po zanik wieloletniej zmarzliny w rejonach polarnych [21]. Zwiększone temperatury globalne wpływają na intensyfikację fal upałów [22, 22a]. Coraz silniejsze dowody naukowe pokazują powiązania wzrostu częstotliwości i intensywności opadów ekstremalnych [23] z obserwowanym ociepleniem klimatu [24]. Modele klimatyczne [25] przewidują kontynuację tych niekorzystnych trendów w następnych dekadach, a także wskazują na możliwość uaktywnienia się nowych niekorzystnych procesów takich jak dodatkowe emisje gazów cieplarnianych z topiącej się wieloletniej zmarzliny [26, 26a] i podmorskich złóż klatratów metanu [27, 27a] lub możliwość katastrofalnego rozpadu części lądolodu Antarktydy [28, 28a]. Bardzo niepokojące są coraz wyższe szacunki przyszłego wzrostu poziomu morza związane z coraz lepszym rozumieniem dynamiki lądolodów. W najnowszych prognozach przekroczenie 1 m wzrostu poziomu morza w XXI wieku staje się coraz bardziej prawdopodobne, szczególnie w scenariuszach, w których nie udaje się szybko zredukować emisji gazów cieplarnianych [29, 29a, 29b, 29c].

4) W związku z postępującą zmianą klimatu Komitet Geofizyki PAN ponawia apel o prowadzenie badań nad procesami klimatycznymi jak również skutkami społecznymi i ekonomicznymi wywołanymi zmianami klimatu, a także nad ewentualnymi działaniami adaptacyjnymi i łagodzącymi na wypadek, gdyby międzynarodowe wysiłki zmierzające do ograniczenia tych zmian nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Komitet apeluje o poparcie dla środowisk naukowych włączających się aktywnie w międzynarodowe interdyscyplinarne badania nad zmianą klimatu i jej skutkami, a  także o odpowiedzialne informowanie społeczeństwa i rządzących o wynikach tych badań.

Stanowisko przyjęte w głosowaniu na posiedzeniu plenarnym Komitetu w dniu 24 maja 2018 roku.”


1. Serie czasowe NASA, NOAA, MetOffice:
https://data.giss.nasa.gov/gistemp/tabledata_v3/GLB.Ts+dSST.txt
https://www.ncdc.noaa.gov/cag/time-series/global/globe/land_ocean/p12/12/1880-2017.csv
https://www.metoffice.gov.uk/hadobs/hadcrut4/data/current/time_series/HadCRUT.4.6.0.0.monthly_ns_avg.txt
2. https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/global-and-european-temperature-4/assessment
3. https://nsidc.org/arcticseaicenews/2017/09/arctic-sea-ice-at-minimum-extent-2/
4. https://nsidc.org/arcticseaicenews/2017/03/arctic-sea-ice-maximum-at-record-low/
5. Turner & Comiso, 2017, Nature, https://doi.org/10.1038/547275a
6. Gardner et al., 2013, Science, https://doi.org/10.1126/science.1234532
7. McMillan et al., 2016, GRL, https://doi.org/10.1002/2016GL069666
8. Shepard et al, 2012, Science, https://doi.org/10.1126/science.1228102,
Martín-Español et al, 2016, JGR, https://doi.org/10.1002/2015JF003550,
Martín-Español et al, 2017, GRL, https://doi.org/10.1002/2017GL072937
9. Johnson, Lyman & Loeb, 2016, https://doi.org/10.1038/nclimate3043,
Palmer 2017, https://doi.org/10.1007/s40641-016-0053-7,
Cheng et al., 2017, Science Adv., https://doi.org/10.1126/sciadv.1601545
10. Watson et al., 2015, Nature Climate Change, https://doi.org/10.1038/nclimate2635,
Dieng et al., 2017, GRL, https://doi.org/10.1002/2017GL073308,
Chen et al., 2017, Nature Climate Change, https://doi.org/doi:10.1038/nclimate3325
11. Harries et al., 2001, Nature, https://doi.org/10.1038/35066553,
Philipona et al., 2004, GRL, https://doi.org/10.1029/2003GL018765,
Stephens et al., 2012, Nature Geoscience, https://doi.org/10.1038/NGEO1580
12. https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/global.html
13. https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends_ch4/
14. Wang et al., 2016, J. Climate, https://doi.org/10.1175/JCLI-D-15-0485.1
15. Matthes K. et al., 2017, Geosci. Model Dev., https://doi.org/10.5194/gmd-10-2247-2017
16. Le Quere et al., 2016, Earth Syst. Sci. Data, https://doi.org/10.5194/essd-8-605-2016 (CO2),
Kirschke et al, 2013, Nature Geoscience, https://doi.org/10.1038/ngeo1955 (metan)
17. Peters et al, 2017, Nature Climate Change, https://doi.org/10.1038/s41558-017-0013-9
18. https://ec.europa.eu/clima/policies/international/negotiations/paris_pl
19.Millar et al., 2017, Nature Geoscience, https://doi.org/10.1038/NGEO3031
20. Dai, 2013, Nature Climate Change, https://doi.org/10.1038/NCLIMATE1633
21. Chadburn et al., 2017, Nature Climate Change, https://doi.org/10.1038/nclimate3262
22. King et al., 2016, GRL. https://doi.org/10.1002/2015GL067448,
Perkins-Kirkpatrick & Gibson, 2017, Scientific Reports, https://doi.org/10.1038/s41598-017-12520-2
23. O’Gorman, 2015, Current Climate Change Reports, https://doi.org/10.1007/s40641-015-0009-3
24. Coumou & Rahmstorf, 2012, Nature Climate Change, https://doi.org/10.1038/NCLIMATE1452
25. Dufresne et al., 2013, Climate Dynamics, https://doi.org/10.1007/s00382-012-1636-1 (i wiele innych)
26. Schaefer et al., 2014, ERL, https://doi.org/10.1088/1748-9326/9/8/085003,
Shuur et al, 2015, Nature, https://doi.org/10.1038/nature14338
27. Hunter et al., 2013, Earth and Planetary Science Letters, https://doi.org/10.1016/j.epsl.2013.02.017,
James et al., 2016, Limnology and Oceanology, https://doi.org/10.1002/lno.10307
28. DeConto & Pollard, 2016, Nature, https://doi.org/10.1038/nature17145,
Wise et al., 2017, Nature, https://doi.org/10.1038/nature24458
29. Horton et al, 2013, Quaternary Science Reviews, https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2013.11.002,
Kopp et al., 2014, Earth’s Future, https://doi.org/10.1002/2014EF000239,
Mengel et al., 2016, PNAS, https://doi.org/10.1073/pnas.1500515113,
Nauels et al., 2017, ERL, https://doi.org/10.1088/1748-9326/aa92b6

Fajnie, że tu jesteś. Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci poszerzyć lub ugruntować wiedzę.

Nie wiem, czy wiesz, ale naukaoklimacie.pl to projekt non-profit. Tworzymy go my, czyli ludzie, którzy chcą dzielić się wiedzą i pomagać w zrozumieniu zmian klimatu. Taki projekt to dla nas duża radość i satysfakcja. Ale też regularne koszty. Jeśli chcesz pomóc w utrzymaniu i rozwoju strony, przekaż nam darowiznę w dowolnej wysokości