„Na zmiany klimatu ma wpływ między innymi Słońce, cykle Milankowicza, chmury, aerozole, wulkany, tektonika płyt, cyrkulacja prądów w oceanach. Dwutlenek węgla jest tylko jednym z czynników, który wpływa na zmiany klimatu.” (Andrzej Żelaźniewicz)
To prawda, wymienione czynniki rzeczywiście istotnie wpływają na klimat. Nauka bierze je pod uwagę i uwzględnia wywoływane przez nie efekty klimatyczne. Wyniki badań są jednoznaczne: zarówno teoria, modele numeryczne jak i bezpośrednie pomiary potwierdzają, że to CO2 jest obecnie głównym czynnikiem powodującym aktualną globalną zmianę klimatu.
Chmury i aerozole (np. wulkaniczne – widoczne na zdjęciu) to jedne z wielu czynników wpływające na klimat. Źródło: NASA’s Earth Observatory.
Klimat Ziemi kształtowany jest bezustannie przez liczne czynniki naturalne. Znaczenie każdego z nich zależy od wielkości wprowadzanych przez niego zmian i długości ich trwania. Mogą być one także częścią naturalnych cykli.
Procesy, które w przeszłości zmieniały oblicze naszej planety, jak cykliczne zmiany jej orbity albo przesunięcia kontynentalnych płyt tektonicznych, są niezwykle powolne – zachodzą na przestrzeni tysięcy czy nawet milionów lat. Mniej dramatyczny, ale szybciej zauważalny jest wpływ zmian aktywności słonecznej, układu prądów oceanicznych czy dominujących kierunków wiatru. W przypadku tych czynników mamy jednak na ogół do czynienia z cyklami o długości od kilku miesięcy do kilkunastu lat, w czasie których na zmianę obserwować można ochładzanie i ocieplanie. Erupcje wulkaniczne czy uderzenia asteroid oddziałują na klimat w trybie natychmiastowym, rzadko jednak zdarza się, by któreś z tych jednorazowych wydarzeń miało na tyle dużą skalę, by zmienić klimat planety na dłużej niż kilka lat.
Przemysłowe emisje CO2 i innych gazów cieplarnianych różnią się fundamentalnie od czynników naturalnych: następują bardzo intensywnie, niecyklicznie i kumulując się wymuszają zmiany klimatu wciąż w tym samym kierunku: globalnego ocieplenia.
Oczywiście, w prognozach klimatycznych bierze się pod uwagę wszystkie wspomniane wyżej czynniki, a także wiele więcej, m.in. zmiany w zagospodarowaniu powierzchni Ziemi, emisje sadzy i pochodnych węglowodorów czy zmiany albedo (czyli ilości promieniowania słonecznego odbijanego przez Ziemię).
Rysunek 1. Oszacowania wymuszeń radiacyjnych w 2011 roku względem roku 1750 oraz niepewności głównych czynników zmiany klimatu. Podane wartości pokazują średnie globalne wymuszanie radiacyjne (RF), podzielone zgodnie z emitowanymi związkami. Oszacowania wymuszania radiacyjnego netto są oznaczone czarnymi diamencikami wraz z odpowiednimi przedziałami niepewności; wartości liczbowe są umieszczone z prawej strony rysunku, wraz ze poziomem pewności względem wielkości wymuszania netto (B.Wys. – bardzo wysoki, Wys. – wysoki, Śr. – średni, Nis. – niski, B.Nis. – bardzo niski). Wymuszanie powodowane przez zmianę albedo wskutek osadzania się sadzy na śniegu i lodzie jest uwzględnione w wierszu tabeli dotyczącym aerozoli (ciemnoszary fragment paska). Małe wymuszanie związane ze smugami kondensacyjnymi (0,05 W/m2, wliczając w to indukowane przez spaliny lotnicze cirrusy), a także związki HFC, PFC i SF6 (w sumie 0,03 W/m2) nie są pokazane. Całkowite antropogeniczne wymuszanie radiacyjne jest pokazane dla trzech różnych lat względem 1750 roku. Źródło: V raport IPCC.
Dzięki obserwacjom satelitarnym możemy stwierdzić, że w ciągu ostatnich 30 lat naturalne czynniki takie jak zmiany orbity, aktywności słonecznej i wulkanicznej, zjawiska oceaniczne (oscylacja południowa El Niño-La Niña czy Dekadalna Oscylacja Pacyficzna) nie miały znaczącego wpływu na ocieplenie klimatu lub wręcz sprzyjały jego ochłodzeniu. Pomimo to średnia temperatura powierzchni planety z dekady na dekadę rosła.
Podsumowując: chociaż procesy naturalne stale powodują krótkookresowe zmiany warunków meteorologicznych na Ziemi, związany z rozwojem przemysłu nieprzerwany wzrost koncentracji CO2 w atmosferze stał się dominującym czynnikiem zmieniającym klimat Ziemi obecnie i w nadchodzących dekadach.
Skeptical Science, tłumaczenie: Aleksandra Kardaś, konsultacja merytoryczna: prof. Szymon P. Malinowski
