W 2016 roku średnia temperatura globalna ustanowiła rekord, przekraczając o około 1,3oC średnią z okresu 1881-1920. Na tak ciepłej planecie zaszło wiele zjawisk, których wystąpienie przy niższych stężeniach CO2 w powietrzu byłoby skrajnie mało prawdopodobne. Wprawdzie rok 2017 nie był już rekordowo ciepły, ale według danych NASANOAA był jednie o 0,1oC chłodniejszy od 2016, stając się tym samym najcieplejszym rokiem w historii pomiarów, w którym nie występowało podbijające temperaturę planety zjawisko El Niño. Minimalnie niższa temperatura globalna wynikała z wpływu chłodnej fazy ENSO, La Niña.

Rysunek 1: Zdjęcie lotnicze terenu w Teksasie zalanego w wyniku przejścia huraganu Harvey, 28.08.2017. Zdjęcie wykonane przez sierżanta M. McClendona zamieszczamy dzięki uprzejmości Gwardii Narodowej, Departamentu obrony Stanów Zjednoczonych.

Rekordy gorąca

W ocieplającym się klimacie słowo „niemożliwe” zmienia swoje znaczenie. Dochodzi do zjawisk, które w stabilnym klimacie, zgodnie ze statystyką, właściwie nie powinny mieć miejsca.

Ranking najcieplejszych lat w historii pomiarów otwierają cztery ostatnie lata. Gdyby nie szybkie ocieplenie klimatu, byłoby to statystycznie skrajnie nieprawdopodobne, szczególnie biorąc pod uwagę działanie naturalnych czynników, które sprzyjają obecnie ochłodzeniu. Korzystając z symulacji wykonywanych w ramach projektu CMIP5, można wykazać, że nie ma możliwości osiągnięcia tak dużego ocieplenia tylko w wyniku wymuszeń naturalnych (wulkany, aktywność słoneczna i zmiany w ruchu orbitalnym Ziemi). Żadne z tych trzech zjawisk nie powodowało wzrostu temperatur: zmiany aktywności wulkanicznej są niewielkie i nie wpływają znacząco na klimat (patrz Mit: To spadek aktywności wulkanicznej powoduje ocieplenie), aktywność słoneczna jest ostatnio bardzo niska, a zmiany orbitalne od kilku tysięcy lat działają w kierunku ochładzania klimatu.

Według danych zebranych przez wszystkie monitorujące klimat agencje (m.in. NASA, NOAA, Centrum Hadleya, JMA, …), najcieplejszym rokiem w historii pomiarów był 2016. Wg serii pomiarowej NOAA średnia temperatura powierzchni naszej planety była o 0,94oC wyższa od średniej z XX wieku. Od przełomu XIX i XX wieku temperatura powierzchni Ziemi wzrosła o ponad 1°C. Według Climate Model Intercomparison Project (CMIP5) rok 2016 był o około 1,3°C cieplejszy od średniej z lat 1881-1920.

Rysunek 2: Zmiany średnich globalnych temperatur w poszczególnych latach (styczeń-grudzień) w latach 1880-2017. NOAA/NCEI

Rok 2016 był rokiem z El Niño, które „dołożyło się” do zmian wywołanych antropogenicznym ociepleniem klimatu, przez co w Azji odnotowano ekstremalne temperatury, w tym w kilku miejscach rekordowe. W Tajlandii rekord padł 28 kwietnia: 44,6oC, w Indiach 19 maja: 51oC. Tak wysokie temperatury przyczyniły się do śmierci 580 osób. Według JMA (Japoński Instytut Meteorologiczny) ekstremalne upały w Azji objęły w 2016 roku ponad dwukrotnie większy obszar niż w dotychczas rekordowym 2010 roku.

Globalne ocieplenie uczyniło 2016 rok wyjątkowym także pod względem temperatur wody. Największa anomalia temperatury miała miejsce w północnej części Oceanu Spokojnego, na obszarze Morza Beringa i Zatoki Alaska. Według Johna Walsha z University of Alaska w Fairbanks, tak anomalnie ciepły obszar na północnych krańcach Pacyfiku nie miałby szansy pojawić się naturalnie przed Rewolucją Przemysłową.

Rysunek 3: Odchylenia temperatur powierzchni wód Oceanu Spokojnego w sierpniu 2016 roku. NOAA/NCEI

„Morska fala upałów” na północnych krańcach Pacyfiku w 2016, ale także w dużym stopniu w 2015 roku, wpłynęła na życie biologiczne w oceanie i rozmiar pokrywy lodowej na Oceanie Arktycznym. W tych latach doszło do rozległych zakwitów glonów, w tym gatunków toksycznych, a także lokalnego wymarcia zwierząt oraz roślin morskich wrażliwych na wzrost temperatur.

Katastrofalne zdarzenia pogodowe

Im bardziej zmienia się klimat, tym większe zachodzą zmiany w atmosferze i oceanach. Skutkiem ocieplania się klimatu są silniejsze huragany, więcej burz, wichur, powodzi, silniejsze ulewy czy dłuższe susze. Przykładem może być najkosztowniejsza w historii Chin powódź na rzece Jangcy, do której doszło w 2016 roku. Straty wyniosły 28 mld dolarów, a śmierć poniosło 475 osób. Badacze z Chińskiej Akademii Nauk stwierdzili, że wywołane przez człowieka ocieplenie klimatu zwiększa ryzyko wystąpienia tak obfitych opadów deszczu, jak te, które doprowadziły do powodzi o 17-59%, a w latach występowania El Niño od 37 do 91%.

Rysunek 4: Zdjęcia satelitarne pokazujące zasięg powodzi na Jangcy latem 2016. Po lewej zdjęcie z 27.03.2016, po prawej z 28.07.2016. Obrazy są kombinacją zdjęć w kanałach widzialnych i podczerwieni, pozwalającą łatwiej wychwycić tereny zalane wodą (granatowo-czarne). Zdjęcia zamieszczamy dzięki uprzejmości NASA’s Earth Observatory.

Koszty katastrof pogodowych rosną po części ze względu na rozbudowę infrastruktury, ale także ze względu na skalę tych zjawisk. Analitycy z Energy and Climate Intelligence Unit oszacowali, za jaką część szkód wynikłych z 5 najbardziej ekstremalnych zjawisk pogodowych ostatnich kilku lat odpowiada zmiana klimatu. Pod uwagę wzięli powodzie w USA w latach 2013 i 2016, powódź w Chinach w 2015 roku, ulewy w Wielkiej Brytanii w 2015 roku i pożary w Kanadzie w 2016 roku. Sumaryczne straty związane z tymi zdarzeniami wyniosły ponad 26 miliardów dolarów, z czego co najmniej 8,1 to skutek wzrostu intensywności naturalnych katastrof na skutek globalnego ocieplenia.

2017: prawie rekordowo ciepły rok mimo występowania zjawiska La Niňa

Według różnych analiz rok 2017 był drugim (np. NASA) lub trzecim (np. NOAA) najcieplejszym rokiem w historii pomiarów (co wynika z różnych metodyk przetwarzania danych meteorologicznych, przy czym różnice w uzyskiwanych wynikach liczą się w setnych stopnia Celsjusza).

Rysunek 5. Obszary, w których występowały wysokie (różowe odcienie), w tym rekordowe temperatury (czerwony odcień), oraz niskie jasnoniebieskie odcienie) w tym rekordowo niskie (niebieski odcień) w skali całego 2017 roku. Rekordowe wartości obejmują okres o zebranych pomiarów od 1880 roku. NOAA

Zarówno 2016 jak i 2017 rok za kilka lat staną się historią, a może wręcz okresem odniesienia, bo to, co działo się ostatnio, za kilka lat będzie już „nową” normą.

Hubert Bułgajewski, Anna Sierpińska na podst. Three Things That Wouldn’t Have Happened in 2016 without Climate Change, NOAA: Earth Had Its Third Warmest Year on Record in 2017

Fajnie, że tu jesteś. Mamy nadzieję, że nasz artykuł pomógł Ci poszerzyć lub ugruntować wiedzę.

Nie wiem, czy wiesz, ale naukaoklimacie.pl to projekt non-profit. Tworzymy go my, czyli ludzie, którzy chcą dzielić się wiedzą i pomagać w zrozumieniu zmian klimatu. Taki projekt to dla nas duża radość i satysfakcja. Ale też regularne koszty. Jeśli chcesz pomóc w utrzymaniu i rozwoju strony, przekaż nam darowiznę w dowolnej wysokości